Myśląc o prowadzonych podczas stanu wojennego strajkach górników, pierwsza myśl, która przyjdzie do głowy to tragiczne zdarzenia z kopalni „Wujek”. Trzeba jednak pamiętać o tym, że nie był to jedyny tego typu przypadek, ale że walczyć postanowili i inni. Jedną z takich sytuacji przybliża komiks Jacka Michalskiego i Macieja Jasińskiego (stworzony przy pomocy Tomasza Nowaka oraz Witolda Tkaczyka), zatytułowany Wolna Polska. 600 metrów pod ziemią.
Historia opowiedziana w komiksie z 2011 roku (nadal dostępny w sprzedaży), przybliża losy górników z Kopalni Węgla Kamiennego „Piast” w Bieruniu. 14 grudnia 1981 roku pierwsza grupa pracowników kopalni rozpoczęła tam strajk okupacyjny. Protest, ten trwał dwa tygodnie i uczestniczyło w nim 2000 górników i pracowników kopalni. Ostatecznie po spotkaniu przedstawicieli protestujących z władzami, na którym padły z ust tych drugich zapewnienia o nietykalności dla jego uczestników, został on zakończony. W świetle znanych nam dziś dokumentów wiemy, że była to decyzja ze wszech miar słuszna. Komunistyczne władze miały już przygotowany plan, zakładający blokadę, a następnie pacyfikację kopalni. Niestety po raz kolejny okazało się, że ówczesnej rządzącym ufać nie było można i wbrew wcześniejszym deklaracjom, duża grupa protestujących trafiła do aresztów i na sale sądowe. Właśnie od przesłuchania prowadzonego przez przedstawiciela ówczesnego prawa, rozpoczyna się recenzowany komiks.
Komiks opowiada o losach protestujących i ich rodzin. Ukazuje on zresztą nie tylko poszczególne wydarzenia, ale i stan psychiczny jego bohaterów. Jasiński w umiejętny sposób, mając do dyspozycji 40 stron komiksu, ukazuje dramat tamtych dni. Początkowa fala entuzjazmu, z każdą kolejną godziną przemienia się w zmęczenie i zwątpienie. Wpływ na to mają z pewnością posunięcia przedstawicieli komunistycznego reżimu, którzy m.in. ograniczają dostawy żywności dla pracowników. Głównym bohaterem historii uczyniony został, nienazwany z imienia i nazwiska górnik, z którego perspektywy patrzymy na zdarzenia. Prowadzoną akcję protestacyjną, obserwujemy na zmianę ze scenami z aresztu, gdzie śledczy starają się wydobyć od niego oskarżające kolegów zeznania. Taka konstrukcja komiksu zdecydowanie zwiększa jego dynamikę, sprawiając, że jest on pasjonująca lekturą. Całość w dużej mierze opiera się na narracji, która na dalszy plan spycha niejako nieliczne w tym komiksie dialogi. Zabieg celowy, który ułatwia autorom precyzyjne ukazanie wydarzeń, które obserwujemy na rysunkach.
Te, są autorstwa pochodzącego z Bydgoszczy Jacka Michalskiego (1940. Katyń). Swoją realistyczną kreską podkreśla on klimat ówczesnych zimowych dni. Utrzymane w czarno białej konwencji rysunki, doskonale komponują się z zamysłem scenarzysty. Michalski zadbał o każdy detal. Na twarzach bohaterów wraz z upływem dni pojawia się nie tylko zmęczenie, ale i zarost. Dodatkowo jeszcze na stworzonych przez niego kadrach widzimy choćby nazwy pojazdów. Te zresztą są bardzo dobrze odwzorowane, co również dodaje wartości temu tytułowi. Na kadry spogląda się z dużą przyjemnością i czuć w nich klimat grudnia 1981 roku..
Czytając „Wolną Polskę”, czytelnik ma wrażenie bezpośredniego uczestnictwa w tych wydarzeniach. Wraz z górnikami czuje początkową radość z tego, że walczą o Ojczyznę i swoich uwięzionych kolegów. Razem z nimi odczuwają wzruszenie podczas Wigilii spędzonej bez rodziny wiele metrów pod ziemią i w końcu wspólnie czują, ulgę oraz poczucie dobrze spełnionego obowiązku gdy strajk się kończy i wychodzą na powierzchnie.
Osobne zdanie należy się Krzysztofowi Wyrzykowskiemu, który opracował okładkę do tego albumu. Rysownik ten jest obecnie chyba najwybitniejszym rysownikiem komiksów historycznych w Polsce, co widać również na tym przykładzie. To niewątpliwie kolejna z jego świetnych prac.
Trzeba podkreślić, że recenzowany album to nie tylko komiks, ale i skarbnica wiedzy o wydarzeniach toczących się w kopalni w Bieruniu. Zaczyna się on od fragmentu przemówienia Jaruzelskiego, ogłaszającego wprowadzenie stanu wojennego. Na końcu znajduje się natomiast kilkunastostronicowy artykuł (wzbogacony o ilustracje), który opisuje genezę strajku i jego przebieg, rozwijając watki zamieszczone w komiksie. Autorzy umieścili w nim również kalendarium i biogramy najważniejszych uczestników tego dramatu.
We wspomnianym wyżej artykule znajduje się również apel, aby pamiętać o bohaterstwie górników z kopalni „Piast”. Pamiętać mimo tego (albo właśnie dzięki temu), że był to strajk pokojowy i bez przelewu krwi. Strajk, który dzięki temu, że poprowadzony w sposób mądry, dał się władzy mocno we znaki. O tamtych dniach trzeba pamiętać, tak jak o bohaterach, którzy mimo lęków o najbliższych i o siebie samych wytrwali w nim do samego końca. Wydarzenia tamtych dni już na zawsze odcisnęły piętno na ich życiu, doprowadzając niekiedy do tragedii. Wystarczy wspomnieć o zdarzeniu, gdy jeden z protestujących sztygarów, po wyjściu z kopalni wyskoczył wraz ze swoją czteroletnią córeczką z okna i tylko cud uratował obydwoje od śmierci.
„Wolna Polska. 600 metrów pod ziemią” jest komiksem ważnym i godnym polecenia. To nie tylko świetnie rozpisany i narysowany komiks, ale i doskonałe świadectwo tamtych dni. Połączenie duetu wybornych polskich twórców komiksowych z tak dramatycznymi wydarzeniami, dały w konsekwencji album, który należy przeczytać. Po raz kolejny przełamany został stereotyp mówiący o tym, że opowieści obrazkowe przeznaczone są tylko dla najmłodszych. Komiks historyczny ma się w Polsce bardzo dobrze i to jest jeden z jaskrawych tego przykładów.
Wolna Polska. 650 metrów pod ziemią
Scenariusz: Maciej Jasiński
Rysunek: Jacek Michalski
Okładka: Krzysztof Wyrzykowski
Wydawnictwo: Zin Zin Press
Wydanie I: 12/2011
Liczba stron: 56
Format: 240x320 mm
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
Druk: cz.-b.
ISBN-13: 978-83-62449-02-6
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz